U ovoj disertaciji, istražene su, projektirane i eksperimentalno ispitane različite regulacijske strukture elektropneumatskog servosustava. Razvijeni su matematički modeli pneumatskog cilindra bez klipnjače upravljanog s tri tipa ventila: proporcionalnim ventilom, proporcionalnim tlačnim regulatorima i elektromagnetskim dvopoložajnim ventilima. Dinamički modeli izgrađeni su na temelju teoretskih razmatranja i eksperimentalno snimljenih podataka. U svrhu analize i usporedbe struktura regulacije položaja pneumatskog pogona upravljanog različitim tipom ventila razmotreno je nekoliko konvencionalnih struktura regulatora. U slučaju pneumatskog pogona upravljanog proporcionalnim ventilom istražene su mogućnosti regulacije položaja primjenom neizrazitog regulatora. Za prevazilaženje problema u postupku projektiranja neizrazitog regulatora u smislu eksponencijalnog porasta broja pravila ponašanja s porastom broja ulaznih varijabli, projektiran je neizraziti regulator koji ne koristi bazu pravila ponašanja. Da bi se poboljšala točnost i smanjio utjecaj nelinearnosti i promjenljivosti parametara procesa tijekom postupka regulacije, istražena je mogućnost primjene kombinirane strukture regulacije. Ovakav koncept regulacije sačinjavaju konvencionalni PID regulator podešen prema optimumu dvostrukog odnosa, koji uključuje nelinearnu kompenzaciju trenja i neizraziti regulator projektiran u svrhu povećanja robustnosti regulacijskog sustava uslijed promjenljivosti parametara procesa. Razvijeni regulacijski algoritmi provjereni su eksperimentima na laboratorijskom modelu pneumatskog servopogona.